بازی تفکر قطره ای(۲) از مفاهیم ریاضی تا تقویت مهارتهای تفکر

اگر بخش اول این بازی را انجام نداده اید لطفا ابتدا بخش آغازین را مطالعه و انجام دهید سپس به این مطلب بازگردید.

روز دوم:

مشابه روز قبل صفحه‌ای با همان تعداد دایره در اختیار کودک قرار دهید (در صورت تمایل می‌توانید صفحه دایره‌های روز اول را کپی گرفته یا همزمان چند برگه با همان مدل قبلی آماده کنید. از آنجا که برگه‌ها در روزهای بعد با هم مقایسه می‌شوند ترجیحا شبیه بودنشان کمک می‌کند). از او بپرسید که آیا بخاطر می‌آورد که هر دایره با چند قطره پر شده است.(تقویت حافظه) اگر بله بازی را ادامه دهید. اما اگر بخاطر نمی‌آورد برگه روز قبل را نیز در اختیار کودک قرار دهید تا بتواند تعداد قطره‌های  پر کننده هر دایره را در صفحه ببیند.

یکی از دایره‌های کوچک در صفحه جدید را انتخاب کنید و به کودک بگویید «دیروز تو این دایره را با سه قطره پر کردی. آیا می‌توانی این دایره را با تعداد قطره کمتر هم پر کنی. مثلا آیا میشه با دو قطره این دایره پر بشه بدون اینکه جای سفید داشته باشد و یا رنگ از خط خارج شود؟». کودکان حتما تجربه خواهند کرد. اگر کودک شما در میانه کار فراموش کرد که هدف تعداد قطره‌های کمتر برای هر دایره است به او یادآوری کنید که قرار است این بار با تعداد قطره کمتری کار کنیم.

 پس از پر شدن هر دایره، این بار بجای نوشتن تعداد هر قطره، تنها تعداد قطره‌هایی که کمتر از بار اول بود را یاد‌داشت کنید. مثلا اگر روز قبل کودک دایره سوم را با چهار قطره پر کرده بود و امروز توانست آنرا با سه قطره پر کند، در داخل این دایره در سمت چپ عدد یک(تفاوت بین دو کار دیروز و امروز) نوشته می‌شود. و در این کار تمرین ساده جمع و تفریق ریاضی نیز هست.

گاهی بچه‌ها برای پر کردن یک قطره با تعداد کمتر از شگردهای خاص خود بهره خواهند گرفت. ممکن است آنها تلاش کنند تا قطره را با چرخاندن و تکان دادن برگه به کل دایره برسانند یا اینکه آنرا فوت کنند تا در کل دایره پخش شود و یا اینکه رنگ را با نوک قطره چکان همانند یک قلمو در دایره پخش کنند. تمامی این کارها کمک به رشد خلاقیت کودک می‌کند بنابراین در این بخش به او تذکری داده نمی‌شود و تمامی شگردها مورد قبول است.

پس از اتمام این مرحله در کنار کودک بنشینید و به تلاشی که برای استفاده کمتر از رنگ کرده است توجه کنید و آن را به کودک بیان کنید. مثلا بگویید أفرین… تلاش کردی که از رنگ کمتر استفاده کنی. هنوز رنگ زیادی در داخل ظرفت داری(به ظرف گواش اشاره کنید) و تمام دایره‌ها پر شدن. آیا باز هم می‌تونستی قطره‌های کمتری رو استفاده کنی؟ این سوال گاهی بچه ها را به چالش دوباره رنگ کردن دعوت می‌کند. بسته به اینکه کودک از کار خسته شده باشد یا نه پاسخ خیر یا بله را خواهید شنید. اگر کودک تمایل داشت می‌توانید دوباره کاغذ دایره‌ای  سفیدی به او بدهید تا مجددا امتحان کند. اگر خیر به مرحله بعدی کار بروید.

 در حالی که به دایره‌ها نگاه می‌کنید به کودک بگویید، «دایره‌ها مثل کارهایی که ما داریم هستند.  مثلا کارهای من این است که….(چند نمونه از کارهای خودتان را برای کودک بگویید) صبح‌ها برم سر کار یا برای نهار غذا بپزم و یا برادر کوچکترت رو از مدرسه بیارم…. و نظایر آن. تعدادی از کارهای خود را بیان کنید. کارهای تو چی هست؟ اجازه بدهید کودک نیز همانند شما کارهایی را که دارد بیان کند. به صحبت‌های کودک درباره کارهایش نخندید. این گفتگوها به تقویت مهارت‌های اجتماعی کودک و تعامل با دیگران کمک بسیاری می‌کند.

پس از پایان صحبت‌های کودک به او بگویید « بعضی کارها خیلی کوچک هستند و سریع تموم میشن… مثل …..(منتظر شوید که کودک ابتدا مثالی بزند) مثل مسواک زدن . اما بعضی دیگر خیلی بزرگ هستند و زمان زیادی می‌گیرن… مثل رفتن به مدرسه …. بعد به کودک بگویید به این دایره‌ها نگاه کن. به من بگو مثلا مسواک زدن مثل کدوم یکی از این دایره‌ها است؟ اجازه دهید که کودک دایره‌ای را انتخاب کند. با توجه به توضیحات اول معمولا کودکان کوچکترین دایره را به عنوان کار ساده در نظر می‌گیرند و بزرگترین دایره را به عنوان کار سخت. وقتی کودک دایره را انتخاب کرد از او بپرسید که آیا اندازه اش برای این کار خوب است؟

اگر کودک شما دایره بزرگتری را برای مسواک زدن انتخاب کرد بگویید…. پس مسواک زدن از دید تو کار خیلی بزرگیه… چرا این کار بزرگه؟ اجازه دهید که کودک دلایل خود را بگوید.

گاهی کودکان بزرگی کار را از نظر مدت زمانی که در طی سال‌ها باید انجام دهند می‌بینند. درست مثل مدرسه رفتن. و یا گاهی به دلیل درگیری که فعلا با دندان‌ها و سلامتشان دارند این کار از دید آنها بزرگ است. شاید نیز این کار را کودک کوچکترین کاری بداند که انجام می‌دهد… در نهایت قرار نیست پاسخ‌های کودک را اصلاح کنیم. قرار نیست به او بگوییم اشتباه انتخاب کردی،  دایره کوچک جواب درست بود. هر پاسخی که کودک بدهد و دلیلی که برای آن ذکر می‌کند مورد قبول و پذیرش است. هدف از این بازی، دادن فرصت فکر کردن و مقایسه کردن افکار با هم است. درست و غلط و یا برد و باخت در این بازی معنا ندارد.

به یک دایره کمی بزرگتر در صفحه اشاره کنید و از کودک بپرسید حالا به من بگو این دایره شبیه کدام کار است.  اگر کودک کار خاصی به ذهنش نمی‌رسد می‌تواند از کارهای دیگران هم انتخاب کند. مثلا کارهای مامان، بابا، معلم، مامان بزرگ و بابا بزرگ… در پایان این بخش در کنار هر دایره باید  نام یک کار نوشته شده باشد.

تا این بخش کار را بچه‌های ۵ ساله می‌توانند انجام دهند اما احتمالا مرحله بعدی برای آنها کمی گیج کننده خواهد بود. به بازی ادامه دهید و جملات را برای کودک تکرار کنید . در صورتی که کودک نشانه‌های بی علاقگی را از خود بروز داد یا دائما به فکر رنگ کردن دایره دیگری بود بازی در همین جا تمام خواهد شد اما اگر کودک شما همچنان علاقمند و پاسخگو است بازی را تا پایان این بخش ادامه دهید.

پس از نوشتن یک کار در کنار هر دایره در سمت راست، گفتگو با کودک انجام می‌شود.« این دایره بزرگه می‌تونه مثل کار نوشتن مشق‌ها یا رفتن به مدرسه یا مهد باشد… روزهای زیادی باید انجامش داد و کار زیادی هم می‌بره.

چقدر طول کشید تا اون رو پر کردی. چند قطره؟

 به نظرت دایره‌های کوچکتر زودتر پر شدند یا دایره‌های بزرگتر؟ برای کدام باید بیشتر صبر می‌کردی تا تکمیل بشه؟ کدام راحت تر بود؟

 قطره‌ها مثل وقت یا زمان هستند. زمانی که ما برای یک کار می‌گذاریم. مثلا تو توی این برگه نسبت به برگه قبلیت برای  مسواک زدن دو قطره استفاده کردی یعنی یک قطره کمتر. یعنی تو یک قطره از زمان رو نگهداشتی توی ظرفت. وقتی ما کارهامون رو سریعتر انجام میدیم یعنی وقت رو نگه‌ می‌داریم توی ظرفش تا باهاش بتونیم  کار دیگه‌ای انجام بدیم» گفتگو را تا هر کجا که کودک علاقمند بود ادامه دهید.

برای این روز نیز بازی را با چسباندن برگه کودک روی دیوار تمام کنید. برگه‌های چسبانده شده فرصت خوبی را برای شما و کودک فراهم می‌آورند که دوباره درباره آن گفتگو کرده و همچنین زمانی برای تفکر کودک خواهد بود. می‌توانید در روزهای بعدی کارهای بیشتری را در کنار هر دایره بنویسید یا جای بعضی کارها را عوض کنید.

این بازی تا همین جا برای کودکان شش ساله پایان می‌یابد.

نکته:

در حین گفتگو با کودک شما از ذهنیت او نسبت به خودتان نیز آشنا خواهید شد: مثل اینکه دایره‌هایی را انتخاب کن که روز بازی مامان یا بابا با تو باشد. اندازه دایره نشان میدهد کودک چقدر تمایل به بازی با والدینش دارد. راستی مهمترین کاری که کودک برای شما مشخص کرد چه بود؟

این بازی تنها در یک روز انجام نمی‌شود. در غیر این صورت بجز مفاهیم ابتدایی مفاهیم دیگری که در متن آمده را در بر نخواهد گرفت. بازی را در روزهای آینده نیز تکرار کنید. هدف این بازی فکر کردن است پس برای نتیجه بهتر باید آنرا در روزهای دیگر نیز تکرار کرد.

برگه‌های انجام کار کودک را دور نیندازید. ترجیحا پس از خشک شدن روی دیوار اتاق کودک نصب کنید تا بتوانید در طی روزهای آتی درباره آن گفتگو کنید.

به آنچه کودک به عنوان کار بیان می‌کند نخندید. شاید برای کودک پنج ساله شما رفتن به دستشویی و شستن دستهایش به اندازه رفتن به سرکار مهم باشد. نگویید این که کار نیست. در این بازی قرار نیست پاسخ‌های کودکان اصلاح شوند. اما درباره آنچه می‌شنوید می‌توانید بارها گفتگو کنید.

مفهوم دایره‌ها می‌تواند در زندگی روزمره شما هم کاربرد داشته باشد. وقتی می‌خواهید کودکتان کاری را هم اکنون انجام دهد به او بگویید که« الان یه دایره بزرگ منتظر تو هست که انجامش بدی. (مثلا دایره نوشتن مشق) به من بگو با چقدر رنگ این دایره رو رنگ می‌کنی؟» استفاده از این استعاره‌ها ضمن یادآوری زمان خوب سپری شده در بازی، همراهی کودک را به ارمغان می آورد.

کار با قطره چکان شبیه در دست گرفتن مداد است بنابراین به تقویت عضلات دست و نیز آمادگی نوشتن کمک می‌کند.

لطفا نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.