کدام وسیله بازی، کدام مهارت شناختی؟… راهنمای رشد شناختی کودکان ۰ تا ۳ ماهه

اگر به تازگی پدر یا مادر شده‌اید به نوزاد خود که در آغوش گرفته‌اید دقت کنید. یک نوزاد کوچک و بسیار ناتوان. اگر با دقت بیشتری به او نگاه کنید متوجه خواهید شد که او کارهای کوچکی هم انجام می‌دهد. کارهای کوچک و کمی که باعث می‌شود در یادگیری درباره محیط اطرافش و پردازش اطلاعات به او کمک کند. او آنقدرها هم که ما فکر می‌کنیم ناتوان نیست که نتواند از طریق حواسش اطلاعات محیطی را دریافت کرده و دنیای اطرافش را پردازش کند. به این روند پردازش و یادگیری و پاسخ به محیط مهارت‌های شناختی می‌گویند.

کودک شما در طی ماههای پیش رو به سرعت تغییر می‌کند. رشد شناختی از تولد تا یکسالگی در هر ماه به نظر می‌آید کاملا متفاوت باشد. در این بخش مطلبی درباره نمونه هایی از چگونگی مهارت‌های شناختی و نحوه تقویت این مهارت‌ها در نوزادان از ۰ تا ۳ ماهگی ارائه می‌شود.

مهارتهای شناختی برای نوزادان۰ تا ۳ ماهه چیست؟

کودکتان آرام در تخت خود دراز کشیده و بیدار است. به نظر می‌آید که هیچ کاری نمی‌کند. ناگهان صدایی در اطراف کودک به گوش می‌رسد. متوجه می‌شوید که کودکتان از هر حرکتی باز ایستاده یا با شگفتی تمام گوش شده تا صدا را بهتر بشنود. این واکنش‌ها (از حرکت باز ایستادن و یا شگفت زده شدن) نشان می‌دهد که کودک شما چیزی شنیده که درباره آن مطمئن نیست و یا این صدا نا‌آشناست.

یکی از اولین توانایی‌های خاص نوزادان پاسخ به صداها است. نوزاد در درون رحم صدای نامفهوم و گرفته‌ای از مادر را شنیده و پس از به دنیا آمدن برای اولین بار صدای او را به طور واضح می‌شنود. جالب است که بدانید کودک به سرعت صدای شما و پدرش را تشخیص می‌دهد. به همین دلیل است که وقتی صدای شما را می‌شنود گریه‌اش را تمام کرده و آرام می شود (کمی بعد که او بزرگتر شود با شنیدن صدای شما به سمتتان خواهند چرخید ). اولین مهارت شناختی کودک تلاش برای پردازش و شناخت صدای ناشناس  اطرافش است تا در واکنش به محیط پاسخ درستی بدهد.

توجه به دست‌ها توانایی خاص دیگر نوزادان است. اگر چه دید نوزادان در مراحل اولیه چندان واضح و زیاد نیست اما قادرند آنچه در محدوده نیم متری آنها اتفاق می‌افتد را تشخیص دهند. اولین اسباب بازی جالب برای بچه ها دست‌هایشان است. وقتی آنها را کشف می‌کنند به نظر می‌آید هرگز برایشان تکراری نمی‌شود. نوزادان هر روز به دست‌هایشان خیره شده و بیشتر و بیشتر آنها را نگاه می‌کنند تا به طور واضح تری آنها را ببینند. بزودی وقتی کودک به اندازه کافی هماهنگی بین دست‌ها و چشم‌ها را بدست بیاورد أغاز بردن آنها به دهان برای اکتشافات بیشتر دنیا خواهند کرد.

چگونه مهارتهای شناختی نوزاد را تقویت کنیم؟

پس از شناخت مهارت‌های شناختی این گروه از کودکان سوال دیگری که پیش می‌آید این است که چگونه این مهارت‌ها را تقویت کنیم؟

۱-شعر و آواز بخوانید.

در حین عوض کردن پوشک کودک یا وقتی در حال آشپزی و تمیز کردن منزل هستید و یا در حال رانندگی، برای او شعر و آواز بخوانید… شعرهای ساده و یچگانه  به کودک در معرفی کلمات کمک خواهد کرد. بعدها وقتی شروع به صحبت می‌کند، می‌بینید که او این کلمات را با شما تکرار می‌کند.

۲- پاره کردن یک تکه کاغذ یا سوت زدن.

اینها از جمله صداهایی هستند که به تقویت مهارت شنیداری و نیز ارتباط بیشتر کودک با محیط کمک می‌کنند. اگر آواز خواندن را دوست ندارید می‌توانید بجای آن برای کودک سوت بزنید.(البته نه با صدای خیلی بلند) برای تقویت مهارت شنیداری می‌توانید یک تکه کاغذ را به آرامی پاره کنید و به واکنش کودک توجه کنید.

۳- با کودکتان صحبت کنید.

چرا که صحبت کردن به او در فهم کلمات کمک می‌کند. صحبت کردن با کودک از همان روزهای اول ساده‌ترین مسیر برای تقویت مهارت‌های ذهنی کودک است. به این کوچولوی شیرین هر چه که در اطرافش در حال اتفاق افتادن است را بگویید. درباره نهاری که دارید درست می‌کنید یا اینکه قصد دارید امروز به او چه بپوشانید حرف بزنید.

۴- موسیقی پخش کنید.

موسیقی‌های آرام راه بسیار خوبی برای رشد مهارت شنیداری کودکان است. به این طریق علاوه بر تقویت مهارت شنیداری، آنها می‌توانند یک صدای جذاب و جدید بشنوند. از طرف دیگر موسیقی آرام به رشد هیجانی بچه‌ها هم کمک می‌کند. موسیقی می‌تواند یک کودک نا آرام را آرام کند.

۵- کتاب بخوانید

خواندن کتاب هم همانند حرف زدن و شعر خواندن به مهارت‌های اولیه آشنایی نوزادان  با کلمات کمک می‌کند. از چه زمانی خواندن کتاب برای کودکمان را آغاز کنیم؟ شما حتی از روز اول تولد کودک می‌توانید برای او کتاب بخوانید!! عکس‌ها را به او نشان دهید و به آرامی دستش را برای لمس و احساس عکس‌ها، روی کتاب حرکت دهید. یک راه خیلی خوب برای شروع روتین‌های خواب نیز که قبلا ذکر شد خواندن کتاب  از همان ابتدا است.

۶- با بچه ها بازی کنید.

بچه ها از طریق بازی یاد می گیرند. بازی به آنها در یادگیری بهتر کمک می‌کند. با آنها بازی کنید تا دنیایشان را شناخته و از آن لذت ببرند. زمان بازی بهترین راه برای تقویت رشد شناختی او است. برای چگونگی بازی با اسباب بازی‌های کودک وقت بگذارید تا بداند چطور و با چه مدل‌هایی با یک وسیله، بازی کند. زمان بازی در این گروه سنی باید کوتاه باشد. به نشانه‌های که کودک  به شما درباره خوش آمدن از وسایل بازی  نشان می‌دهد توجه کنید و ببینید چه چیزی بیش از حد او را تحریک می‌کند.

چه وسایل بازی برای نوزاد ۰ تا ۳ ماهه مناسب است؟

ساده‌ترین وسایل بازی، بهترین هستند.از جمله این وسایل می‌تواند یک جغجغه باشه که به آرامی آنرا به جلو و عقب تکان دهید و به حرکت چشم‌های کودکتان توجه کنید که آیا آنرا جستجو می‌کند و یا به صدایی که از آن می آید واکنش نشان می‌دهد یا خیر. در عین حال تشک‌های بازی کودکان نیز وسیله خوبی برای تقویت مهارت‌های متفاوتی همچون فعالیت‌های حرکتی،‌ شناختی و ارتباطی هستند. تشک‌ها برای زمان‌هایی که کودک کاملا بیدار و روی شکم قرار دارد جای بسیار خوبی هستند. اگر قرار است تشک بازی برای کودکتان بگیرید  مدل‌هایی را انتخاب نمایید که وسایل آویز را میتوان جدا کرده و در هر جای دیگر نیز با آن بازی کرد. یکی دیگر از این وسایل کتاب‌های پارچه‌ای است. این کتابها نرم، قابل انعطاف، قابل شستشو، رنگی وجذاب، بدون خطر هستند. کودک می‌تواند آنها را لمس و احساس کند. می‌توانید کتابهای پارچه‌ای را به کودکان بدهید تا آنرا لمس و احساس کنند یا تصاویرش را به او نشان دهید. و به خوبی مهارتهای حسی کودکان را تقویت کرده و یا یه داستان ساده و کوتاه برای هر صفحه‌اش بسازید.

نکته

نکته بسیار مهم: هر کودکی به شکل متفاوتی از دیگر کودکان رشد می‌کند. پس اگر کودک شما  دقیقا همان کارهایی را که کودک دوستتان انجام می‌دهد را انجام نمی‌دهد مشکلی نیست. اما اگر درباره رشد کودکتان نگرانی خاصی دارید برنامه‌های مداخله ای این گروه از کودکان در خانه‌های سلامت وزارت بهداشت ارائه می‌شود که می‌توانید با دریافت راهنمایی از غربالگری‌های اولیه استفاده نمایید.

خیلی از بیمارستان‌ها کار شنوایی سنجی را دقیقا یک روز بعد از تولد کودک انجام می‌دهند تا مطمئن شوند که کودک شما می‌تواند بشوند و اطلاعات را از محیط کسب کند.

روی تلویزیون برای آموزش مهارت‌های زبانی کودکتان حساب نکنید. تلویزیون برای کودک شما همان داده‌هایی که شما بیان می‌کنید را فراهم نمی‌کند. بنابراین کودکان نمیتوانند  همچنان که ما اطلاعات تلویزیون را پردازش کنند این کار را انجام دهند.

در زمان خرید وسایل کودک (سیسمونی) بیش از اندازه هیجان زده هستیم و معمولا وسایلی را که فروشندگان پیشنهاد می‌کنند می‌خریم. هر چه بامزه‌تر برای ما جذاب‌تر. اما واقعیت این است که تنها چند وسیله اولیه، می‌تواند برای تقویت مهارت‌های شناختی کودک کافی باشد و عملا تا ۱۸ ماهگی کودک نیاز به وسیله بازی زیادی ندارد.

لطفا نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.

این مطلب برداشتی از سایت مشاوره والدینی به مادران است.