Search
Close this search box.

بازی شناختی چیست؟

بازی شناختی چیست؟

به چه چیزی بازی شناختی می‌گوییم؟ هر بازی که به طور هدفمند در متن و محتوای خود به کار‌گیری مهارتهای شناختی را به همراه داشته باشد و آنها را هدف قرار داده تا تمرین و تکرار شوند بازی شناختی محسوب می‌شود. این بازیها به طور ویژه روی مهارت‌هایی همچون توجه و تمرکز، بازداری پاسخ، انعطاف پذیری شناختی، حافظه کاری، حل مساله، مدیریت زمان، تفکر، خلاقیت و … متمرکزند. در متن این بازی‌ها سطوح آسان به سخت وجود دارد و به مرور برای افراد چالش‌های بیشتری به همراه می‌آورد.
سایت دالی، سایت اختصاصی بازی شناختی برای کودکان از تولد تا نوجوان است. در این سایت شما می‌توانید به بیش از چهار صد بازی دسترسی داشته و به تمرین مهارتهای شناختی بپردازید.

چرا بازیهای شناختی مهم هستند؟

مهمترین موهبتی که به طور طبیعی هر انسانی در اختیار دارد مغز اوست. ساختاری پیچیده که قادر است با ابزارهای خود (مهارتهای شناختی) دنیای بهتری برای ما بسازد. اما نکته مهم این است که مغز یک ویژگی مهم دارد و آن این است که مغز ما تمایل دارد برای هر کاری کمترین مقدار انرژی ممکن را مصرف کند. مقتصد بودن مغز باعث می‌شود که ما کمترین تلاشی برای استفاده و باز کردن این جعبه ابزار داشته باشیم. اما از طرف دیگر ما هر چه جعبه ابزار کارآمدتری داشته باشیم و ابزارهای ما آماده‌تر باشند ما در دنیای پیش رو موفق‌تر عمل خواهیم کرد. یعنی ما قادریم بهتر مطالب را ببینیم و درک کنیم، بهتر آنها را به خاطر بسپاریم، در زمان درست با انجام تغییر و تبدیل‌هایی روی اطلاعات بدست آمده آنها را در شرایط دیگر به کار بگیریم و از آنها برای حل مسایلمان بهتر کمک بگیریم یا اینکه برای رسیدن به نتیجه دلخواه خواسته‌های خود را به تاخیر انداخته یا تغییر دهیم. همه اینها مهارتهای شناختی مغز ماست که با اسامی دیگری معرفی می‌شوند. یعنی توجه و تمرکز، حافظه کاری، انعطاف پذیری شناختی، خلاقیتَ، حل مساله، تفکر، بازداری پاسخ و…

 

اما چرا بازیهای شناختی مهم هستند؟ یک دلیل مهم این است که بر اساس نتایج تحقیقات بیشماری نشان داده شده است که مغز ما بر اثر بازی و فعالیت‌های جذاب قادر به تولید مسیرهای نورونی و ارتباط‌های عصبی بیشتر است. این یعنی جعبه ابزاری کارآمدتر.

در عین حال بازی برای ما چه بچه‌ها و چه بزرگسالان فعالیتی جذاب است که بدون نیاز به فشار و اجبار می‌توانند مدتها ما را مشغول کرده و در کنار مشغولیت فرصت تمرین و تکرار مهارتهای مهم زندگی را برای ما فراهم کنند. از این نظر بازیهای شناختی هدفمند برای تمرین این مهارتها لازمند.

توصیه می کنیم مطلب سوپر مغز! واقعیت یا خیال را مطالعه فرمایید تا درباره بازیهای شناختی و رابطه آن با قدرت مغز بیشتر بدانید.

آیا انجام هر نوع بازی، مهارتهای شناختی را تمرین می‌دهد؟

هر بازی مهارتهای شناختی را تمرین نمی‌دهد چون نکته اصلی هدفمند بودن بازی روی مهارت‌های خاص و در عین حال سطوح ساده به سخت است که باید در بازی رعایت شده باشد. وقتی بازی که انجام می‌دهیم هیچ کدام از این اهداف را دنبال نمی‌کند صرفا لحظات جذابی برای فرد فراهم شده بدون اینکه مهارتی تمرین شده باشد. در عین حال هر بازی نیاز است که تکرار شود چرا که تکرار به پایداری مسیرهای نورونی تولید شده کمک می‌کند. در کنار همه اینها بازیها باید متنوع باشند و انجام بازیهای متنوع به شکلهای مختلف و با هدف تمرین مهارتهای شناختی به افراد کمک می‌کند تا پایداری مسیرهای نورونی قدیم و جدید را محکم کند.

مهارتهای شناختی چه هستند؟

همینطور که در سوالات قبلی توضیح داده شد به مجموعه‌ای از مهارتهایی که برای زندگی و حیات ما ضروری هستند و در عین حال باعث بقا و نیز رشد و بالندگی ما می‌شوند مهارتهای شناختی می‌گوییم. این مهارتها از پایه‌ای ترین آنها که در هر فعالیتی حضور دارند و بدون آنها امکان پذیر نیست مثل توجه و تمرکز تا عالی ترین آنها که در حل مسائل پیچیده و تفکر نقاد به کار می‌آیند تنها با تمرین و تکرار فعالیت‌های شناختی، قوی و کار آمد می‌شوند.

چگونه می‌توانم مهارتهای شناختی را تمرین و تقویت کنیم؟

ساده‌ترین راه برای تمرین مهارتهای شناختی استفاده از بازیها است. بازیها ساده و جذابند و فرد را برای مدت زمان طولانی با خود همراه می‌کنند و در طی بازی و با شروع پیچیدگی‌ها وچالش‌ها ما را وادار کرده تا از جعبه ابزار خود بیشتر استفاده کنیم. در عین حال مواجهه ما با فرصت‌ها و محیط واقعی امکان تقویت مهارت‌ها را بیشتر می‌کند. اما از آنجا که ما همیشه قادر نیستیم موقعیت‌های واقعی برای مواجهه با فرصت‌های ناب تمرین تفکر و حل مساله، صبر کردن، خلاق بودن،‌ بررسی ایده‌ها و آزمودن آنها و … را داشته باشیم بازی فرصت خوبی برای این امر فراهم می‌کند.

بازی شناختی برای کدام گروه سنی کاربرد دارد؟

مغز ما تقریبا در تمام طول عمر خاصیتی بنام انعطاف پذیری دارد. خاصیتی که به ما اجازه می‌دهد تا در مواجهه با هر فرصت و موقعیتی و بسته به نیاز تغییری در ساختار فیزیکی مغز ایجاد کنیم. این تغییر می‌تواند در هر زمانی اتفاق بیفتد به همین دلیل بازی شناختی فقط مختص گروه سنی پیش از دبستان یا نوجوانان و جوانان نیست و تمام گروه‌های سنی می‌توانند از مزایای بازیهای شناختی استفاده کنند.

آزمون جالب تاثیر مهارتهای شناختی در موفقیت ما در آینده

آزمون مارشملو آزمون بسیار جالبی است که توسط دانشگاه استنفورد روی کودکان انجام شد. به کودکان یک مارشملو(نوعی شیرینی) داده شد و به آنها گفته شد اگر تا زمان بازگشت مربی صبر کنی و مارشملو را نخورده باشی وقتی مربی به اتاق بیاید به جز مارشملوی داخل ظرف یک مارشملو دیگر هم به عنوان جایزه داده می شود و تو می توانی دو تا مارشملو داشته باشی. مربی مدت زمانی تقریبا طولانی در خارج از اتاق باقی می ماند و کودک با مارشملو تنهاست. ویدیوی این تست را روی کودکان میتوانید در پایین دریافت کنید.
نکته مهم این تست این بود که مجددا این کودکان چهل سال بعد وقتی انسانهای بالغ و کاملی شده بودند بررسی شدند نشان داده شد کودکانی که در آزمون موفق شده بودند و توانسته بودند صبر کنند تا دو مارشملو دریافت کنند در زندگی خود موفق تر بودند. آنها هم در زندگی و هم در تحصیلات و شغل انسانهای موفق تری بودند.
برای مطالعه بیشتر توصیه می کنیم مطلب زیر را با عنوان رابطه بین بازیهای شناختی و کارکردهای اجرایی را نیز مطالعه فرمایید.  

مطلب بازی شناختی و حافظه کاری را نیز میتوانید از مجموعه مطالب بازی شناختی و مهارتهای شناختی در زیر مطالعه کنید.

بازی های شناختی و حافظه کاری

سوالات و نکات خود را با ما در میان بگذارید.


Search

مطالعه نمایید:

سایر مطالب
انعطاف پذیری شناختی

انعطاف پذیری شناختی

انعطاف پذیری شناختی چیست؟ انعطاف پذیری شناختی کمک می‌کند تا با چالش‌ها و تغییرات زندگی به بهترین شکل ممکن سازگار شویم. این مهارت به افراد

Read More »
این مطلب را برای دوستان خود به اشتراک بگذارید:

گفتگو کنید

10 نظر

  1. سلام. خداقوت به شما
    مرسی بابت اینکه اطلاعات رو با ما به اشتراک میذارید.

    1. سلام . ممنون از همراهی و پیام پر محبتتون. تشکر

  2. سوالی دارم از شما، آیا میتونیم فقط یک مهارت شناختی خاصی را تقویت کنیم؟

    1. مهارتهای شناختی آنچنان که ما فکر می کنیم خیلی جدا از هم نیستند. چون مغز ساختار یکپارچه ای داره و تجزیه اون به بخشهای مختلف یا اثرات خاص صرفا برای یادگیری اولیه است. اما نکته مهم اینکه وقتی من درگیر کاری می شوم مهارتهای پایه و اصلی یعنی توجه و تمرکز، حافظه و برنامه ریزی و … هم خواه ناخواه در اون فعالیت درگیر می شوند. بنابراین انجام هر کاری با به کارگیری این مهارتها ممکن میشه. اما اگر منظور شما این است که می توانیم فعالیتهایی پیدا کنیم که به یک مهارت را بیشتر تمرین بدهند؟ باید بگویم بله. فعالیت و بازیهای شناختی داریم که اگر چه همه مهارتها را در حد کم درگیر میکنند اما یک مهارت را بیشتر هدف قرار میدهند. برای مثال بازیهایی که روی توجه و تمرکز یا روی حافظه نوشته می شوند بیش از هر مهارت دیگری این مهارتها را هدف قرار داده اند . اصلاحادر این بازیهای
      شناختی بار بیشتر روی دوش این مهارتها قرار می گیرد.

  3. آیا مباحثی مانند هوش، IQ، بسته های هوش کودک که در سایت های مختلف می بینم، جزو علوم شناختی هستند، کمی کیج شدم در این خصوص لطفا راهنمایی کنید????????

    1. هوش ملاکی نیست که در مفاهیم شناختی به کارگرفته شود و یا اینکه روی آن تاکیدی داشته باشیم. بسته های هوش شاید در مرحله اول و از دید من چیزی جز بدست آوردن سود مالی برای فروشنده آن نیست. مفهوم هوش مدتها در مفاهیم آموزشی و یادگیری استفاده نادرست شده و اکنون باور عمومی هنوز بر روی این مفاهیم و معنای نادرست آن باقی مانده است. به جای مفهوم هوش شاید بهتر باشد به توانمندیهایی که همه ما داریم و قادر هستیم آنها را تمرین و تقویت کنیم نگاه کنیم و سعی کنیم با تمرین مهارتهایمان خودمان را در جایگاه بهتری از نظر تصمیم گیری، تفکر، استدلال وبرنامه ریزی، خلاقیت و … قرار دهیم.

      1. دوره‌های آموزشی و روشهای مونته‌سوری چطور؟????

        1. به زودی در این زمینه مطلبی رو روی سایت خواهیم گذاشت که بیشتر بتوانیم در این باره گفتگو کنیم.منتظر مطلب جدید ما باشید. سپاس از همراهیتون

  4. با سلام و خسته نباشید. ممنون از اطلاعات خوبتون، دختر من ۴ ساله است، لطفا راهنمایی بکنید چطور و کجا باید شروع کنم؟؟ منظورم این هست که اول کدام بازی شناختی رو باید انتخاب کنم؟ ممنون میشم راهنمایی کنید??????

    1. سلام. ممنونم از همراهیتون باسایت دالی. در حال حاضر راهنمایی که میتوانم بکنم این هست که بر اساس گروه سنی فرزندتون در بخش بازیها گروه سنی چهار سال رو انتخاب کنید و بر اساس علاقمندیهای کودکتون بازی انتخاب کنید. اگر هدف خاصی رو دنبال می کنید مثل تمرین یک مهارت خاص علاوه بر گروه سنی تگ مهارت خاصی که مورد نظرتون هست رو هم سرچ کنید تا بتونید به بازیهای مختلف برای یک مهارت دسترسی داشته باشید. به زودی در سایت پکیجهایی برای راهنمایی شما عزیزان آماده خواهیم کرد که گام به گام مسیر بازی با کودک و در هر گروه سنی را م شخص کرده. لطفا نظرات خودتون در مورد هر بازی را با ما در میان بگذارید. سپاس

نظر دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *